4857 sayılı İş Kanunun 120. maddesi ile 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesi hariç diğer maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. Söz konusu hüküm kıdem tazminatını düzenlemektedir. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile Mülga 1475 sayılı İş Kanunun halen yürürlükte olan 14. Maddesi'nin birinci fıkrasına beş nolu bent eklenmiş olup bu düzenleme ile yaşlılık aylığı için yaş şartını sağlayamayan ama sigortalılık süresi ve prim gün sayısı koşullarını yerine getirmiş olan çalışanların işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatı alabilmeleri sağlanmıştır. Bu yazımızda bu hususun detaylarına değineceğiz.
4447 sayılı Kanunun 45’inci maddesi ile kıdem tazminatını düzenleyen 1475 sayılı İş Kanunun 14. maddesinin birinci fıkrasına eklenen beş nolu bent şu şekilde düzenlenmiştir:
506 Sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle feshedilmesi…
Son iş yerinde en az 1 yıl çalışması bulunan çalışanlardan;
İlk sigortalılığı 08.09.1999 tarihinden önce olan çalışanlar için 15 yıl sigortalılık şartı ve 3600 prim gün ödemiş olması,
İlk sigortalılığı 08.09.1999 – 30.04.2008 tarihleri arasında olan çalışanlar için, sigortalılık süresi göz önünde bulundurulmaksızın 7000 prim ödeme gün sayısı veya 4500 prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresini tamamlamış olması,
İlk sigortalılığı 30.04.2008 – 31.12.2008 tarihleri arasında olan çalışanlar için 4600 prim günü olması, (Bu yıl içinde prim günü şartı sağlanabilecektir)
İlk sigortalılığı 2009 yılında olanlar için 4700 prim günü olması, (her yıl için 100 gün ilave)
İlk sigortalılığı 2010 yılında olanlar için 4800 prim günü olması,
İlk sigortalılığı 2011 yılında olanlar için 4900 prim günü olması,
İlk sigortalılığı 2012 yılında olanlar için 5000 prim günü olması,
İlk sigortalılığı 2013 yılında olanlar için 5100 prim günü olması,
İlk sigortalılığı 2014 yılında olanlar için 5200 prim günü olması,
İlk sigortalılığı 2015 yılında olanlar için 5300 prim günü olması,
İlk sigortalılığı 01.01.2016 tarihinden sonra olan çalışanlar için 5400 prim günü olması,
Şartlarını sağlayanlar, SGK’dan kıdem tazminatına esas yazı alarak işten ayrılabilecektir.
İlk sigortalılığı 30.04.2008 – 31.12.2008 tarihleri arasında olan çalışanlar için 4600 prim günü şartı 2022 yılı itibariyle sağlanabilmeye başlamıştır.
KIDEM TAZMİNATINA ESAS YAZI ALINIRKEN BİLİNMESİ GEREKENLER NELERDİR?
2013/26 sayılı SGK Genelgesi’nin 4. maddesi'nde “Kıdem Tazminatına Esas Yazı Verilmesi” açıklanmıştır. Bu yazı hak sahibine talep üzerine verilen bir yazıdır. Talep eden sigortalılara kıdem tazminatına esas yazının verilmesi için kanunda belirtilen prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartlarının yerine getirilmesi gerekmektedir.
Sigortalılık süresi ve prim gün sayısı koşulunun tespitinde hizmet birleştirmeleri ile bu süreleri etkileyen faktörler (itibari hizmet süreleri, fiili hizmet süresi vb…) dikkate alınacaktır. Ancak, 2829 sayılı Kanunun 8’inci maddesine göre değerlendirme yapılmaksızın son statünün 4/1-(a) olması bu belgenin verilmesi için yeterli olacaktır.
18 yaşını doldurmadan yapılan hizmetler emeklilik açısından prim gün sayısı hesabında dikkate alınmasına rağmen sigortalılık süresinin hesabında dikkate alınmamaktadır. (5510 s. Kanun md. 38)
Genelgenin yayınlandığı tarih itibariyle kıdem tazminatına esas yazının verilebilmesi için talepte bulunan sigortalının müracaat tarihinde işten ayrılma koşulu aranmayacaktır. Bu nedenle gerekli şartları sağladıktan sonra işten ayrılmadan önce SGK’dan bu belgeyi almak, işçi-işveren arasındaki doğabilecek sorunları ortadan kaldıracaktır.
İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI HAKKINDAN KAÇ KEZ YARARLANABİLİR?
İstinaf mahkemelerinin faaliyete geçmesi ve Yargıtay iş yükünün azaltılması amacıyla 1 Ekim 2020 tarihi itibariyle Yargıtay 22. Hukuk Dairesi kapatılarak diğer iş hukuku dairesi olan Yargıtay 9. Hukuk Dairesi ile birleşmiştir. Birleşmeden önce iki daire arasındaki görüş farklılığının giderilmesi hususunda toplantı yapılarak görüş ayrılığı olan 41 husus hakkında karar verilmiştir.
Alınan karara göre sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarını sağlayan işçinin kıdem tazminatı alma hakkından kaç kez yararlanabileceği ve işten ayrılmadan önce veya sonrasında başka işverenle görüşmesinin hakkın kötüye kullanımı olarak kabul edilip edilmemesi konularında görüş farklılıkları ortadan kalkmıştır.
Bu hususta verilen Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin kararında (2014/33390 E. 2016/4940 K.) “Normal tahsis amaçlı emeklilik ya da yaş hariç emeklilik koşullarının oluşması halinde ayrılmalardan doğan kıdem tazminatı hakkı bir kez kullanılabilecek haklardandır. İşçi bu hakkı bir kez kullandığında bir sonraki çalışma dönemi için bu düzenlemelere dayanarak tekrar kıdem tazminatı isteyemez.” ifadelerine yer verilerek bu hakkın yalnızca bir kez kullanılabileceği belirtilmiştir.
İlgili ilke kararı incelendiğinde “Yaş hariç emeklilik şartlarını yerine getiren işçi bu yolla kıdem tazminatı alma hakkını sadece bir kez kullanabilir.” denilmiş olup ayrıca işçi yaşı gelip emekliliği hak etmişse ikinci defa da olsa son çalıştığı işyerinde de şartları varsa kıdem tazminatı alabileceği belirtilmiştir.
İŞÇİ İŞTEN AYRILMADAN YENİ İŞ ARAYABİLİR Mİ? İŞÇİNİN İŞTEN AYRILMADAN YENİ İŞ ARAMASI KÖTÜ NİYET KABUL EDİLİR Mİ?
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun kararında (2017/881 E. 2021/547 K.) Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 07.12.2015 tarihli ve 2014/25109 E., 2015/34600 K. sayılı kararı ile “…Davacının işyerinde çalışırken başka bir işyeri ile görüşme yapması ve işyerinden ayrıldıktan sonra başka bir firmada çalışmasının hakkın kötü niyetli kullanılması olarak değerlendirilemeyeceği, davacının kanunun kendisine verdiği yasal hakkını kullandığı, kanunda tanınan bu hakkın amacının, işyerinde çalışarak yıpranmış olan ve bu arada sigortalılık yılı ile prim ödeme süresine ait yükümlülükleri tamamlamış olan işçinin, emeklilik için yaşı beklemesine gerek olmadan iş sözleşmesini sonlandırabilmesine olanak tanımak olduğu, bu açıklamalar karşısında davacının davasının kabulü ile kıdem tazminatının ödenmesine karar verilmesi gerektiği…” ifadelerine yer verilmiştir.
Yargıtay kararları ışığında; prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartlarını sağlamış ancak yaş şartını sağlamamış işçi, SGK’dan yazı alarak iş sözleşmesini herhangi bir ihbar bildirimine gerek olmaksızın sonlandırabilecek olup bu hak bir kez kullanılabilecek haklardandır. İşçinin işyerinde çalışırken başka bir işyeri ile görüşmesi veya işten ayrıldıktan sonra çalışma hayatına devam etmesi hakkın kötü niyetli kullanılması olarak değerlendirilemeyecektir.
Avukat Gökhan Sarı Hukuk Bürosu
Hukuki sorunlarınıza dair her türlü görüş, yorum ve sorularınızı sitemiz üzerinde bulunan Whatsapp iletişim butonunu kullanarak bize yöneltebilirsiniz.
Comments